Üç Maymun
Salgın, panik ve aşı 🐵
Herkese kocaman merhaba! Bu sıcak ağustos aylarında güneş kremlerinizi sürmeyi ve maymun çiçeğinden korunmayı unutmuyoruz değil mi?
Pandemi ve etkilerini daha yeni yeni atlatırken, maymun çiçeği haberleri canımızı sıkmaya yetti. Editörünüz, pandemi zamanı hastane koridorlarında koşturuyordu. Çok şanslısınız ki, böyle bir durum tekrarlanırsa, bu editör sizlere yazan konumda olacak. Tamam, belki de şanslı olan editör.
1.Maymun: Bilmiyorum 🙊
Maymun Çiçeği Hastalığı Nedir?
Maymun çiçeği hastalığı, "Monkeypox" olarak da bilinen bir viral enfeksiyondur. İlk olarak 1958 yılında laboratuvar maymunlarında tespit edilmiştir, bu nedenle adı "maymun çiçeği" olarak anılmaktadır. Ancak, bu hastalığın asıl taşıyıcıları kemirgenlerdir ve insanlara bulaşması genellikle enfekte hayvanlarla temas yoluyla gerçekleşir.
Maymun Çiçeği Hastalığının Belirtileri:
Ateş: Hastalık genellikle yüksek ateşle başlar.
Baş ve Kas Ağrıları: Baş ağrısı, kas ağrıları ve genel halsizlik belirtileri yaygındır.
Lenf Bezlerinde Şişlik: Lenf bezlerinin şişmesi, bu hastalığı diğer benzer enfeksiyonlardan ayıran bir belirtidir.
Döküntüler: En belirgin semptomlardan biri, vücutta özellikle yüz, el ve ayaklarda görülen kabarcıklı döküntülerdir. Bu döküntüler zamanla kabuk bağlayıp iyileşir.
Yorgunluk: Hastalar genellikle ciddi bir yorgunluk hissederler.
Bu belirtiler, genellikle virüsün vücuda girmesinden 5 ila 21 gün sonra ortaya çıkar. Hastalık, hafif seyredebilir ancak bazı vakalarda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Maymun Çiçeği Hastalığı Nasıl Bulaşır?
Doğrudan Temas: En yaygın bulaşma yolu, enfekte bir kişinin cildindeki lezyonlarla veya yaralarla doğrudan temas etmektir. Bu temas, vücut sıvıları, deri döküntüleri veya kabarcıklar aracılığıyla gerçekleşir.
Solunum Yolu ile Bulaşma: Uzun süreli yüz yüze temas sırasında, enfekte bir kişinin solunum salgıları (örneğin öksürük veya hapşırık yoluyla) yoluyla bulaşabilir. Bu bulaşma genellikle yakın ve uzun süreli temas gerektirir.
Enfekte Eşyalarla Temas: Mpox virüsü, enfekte bir kişinin kullandığı giysi, yatak örtüsü, havlu gibi eşyalar aracılığıyla da bulaşabilir. Bu tür yüzeylerin dezenfekte edilmeden başkaları tarafından kullanılması bulaşma riskini artırır.
Hayvanlardan Bulaşma: Mpox, enfekte hayvanlarla temas yoluyla da insanlara bulaşabilir. Özellikle kemirgenler ve primatlar virüsün taşıyıcıları olabilir. Hayvan ısırıkları, çizikleri veya enfekte hayvanların etinin tüketilmesi bulaşma yolları arasındadır.
Anneden Bebeğe Geçiş: Hamile bir kadının enfekte olması durumunda, virüs plasenta yoluyla doğmamış bebeğe geçebilir.
Alınması Gereken Önlemler 😷
Aşılama: Mpox hastalığına karşı etkili bir aşı bulunmaktadır. Özellikle hastalığın yaygın olduğu bölgelerde yaşayanlar, sağlık çalışanları ve yüksek risk grubundaki bireyler için aşı önerilmektedir.
Hijyen ve Koruma: Enfekte kişilerle doğrudan temasın önlenmesi, kişisel hijyenin korunması, ve özellikle hasta kişilerin kullandığı eşyaların (giysi, yatak takımı vb.) dezenfekte edilmesi önemlidir. Ellerin sık sık yıkanması ve maske kullanımı da koruyucu önlemler arasındadır. Yeni kıyafetlerinizi kullanmadan önce yıkadığınızı biliyoruz. Yine de tekrar hatırlatmakta fayda var.
İzolasyon: Mpox hastalığı belirtileri gösteren kişilerin derhal izole edilmesi ve sağlık hizmetlerine başvurması gerekmektedir. Hastalığın yayılmasını önlemek için enfekte bireylerin toplumdan uzak tutulması önemlidir.
Seyahat Kısıtlamaları: Hastalığın yaygın olduğu bölgelere yapılacak gereksiz seyahatlerin ertelenmesi, hastalığın yayılma riskini azaltabilir.
Bilgilendirme ve Farkındalık: Toplumun Mpox hakkında bilgilendirilmesi, hastalığın belirtilerinin tanınması ve gerekli önlemlerin alınması konusunda farkındalık yaratılması, yayılmanın kontrol altına alınmasında kritik bir rol oynar.
2.Maymun: Duymadım 🙉
Dünya Sağlık Örgütü 🌎
Öncelikle, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 19 Ağustos 2024'te, 2024 yılındaki Mpox salgını ile ilgili Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) Acil Durum Komitesi'nin ilk toplantısını gerçekleştirdi.
Bu toplantıda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde (DRC) ve diğer Afrika ülkelerinde artan Mpox vakalarının uluslararası endişe kaynağı olduğu belirtildi. Toplantıda, DRC'de yeni bir Mpox suşunun (Clade Ib) ortaya çıktığı ve hızla yayıldığı vurgulandı. DSÖ, aşılar, tedaviler ve teşhis araçlarına erişim sağlanması gerektiğini belirtti.
Dünyadaki Vaka Durumları
Dünya Sağlık Örgütü’nün verdiği bilgilere göre;
2024 yılında Mpox (Maymun Çiçeği) hastalığı, özellikle Afrika bölgesinde hızla yayılmaya devam ediyor. Şu ana kadar 116 ülkede 99.000'den fazla laboratuvar onaylı vaka ve 208 ölüm rapor edilmiştir. En ciddi etkilenen ülke Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DRC) olup, burada 16.839 vaka ve 501 ölüm bildirilmiştir. Bu vakaların büyük çoğunluğu çocuklarda görülmüş, ölüm oranı %3-4 gibi yüksek bir seviyede seyretmektedir.
Ayrıca, ilk kez Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda gibi Doğu Afrika ülkelerinde de Mpox vakaları tespit edilmiştir. Bunun yanında, yeni bir Mpox suşu olan Clade Ib'nin bu salgına neden olduğu ve bu suşun yayılma hızının yüksek olduğu belirtilmiştir.
Dünya genelinde ise Afrika dışında Amerika, Avrupa, Batı Pasifik ve Güneydoğu Asya'da da vakalar görülmeye devam ediyor, ancak buralarda düşük seviyede bir yayılım söz konusu.
Türkiye’de maymun çiçeği haberlerine karşın Ankara İl Sağlık Müdürlüğü basın açıklamasında bulunarak vakaların olmadığını kamuoyuna duyurdu.
Maymun Çiçeği Hastalığı İçin Aşı 💉
Maymun Çiçeği (Mpox) hastalığına karşı bir aşı mevcuttur. Aslında, Maymun Çiçeği virüsü, çiçek hastalığı virüsü ile yakın akrabadır, bu nedenle çiçek hastalığına karşı geliştirilen aşılar Mpox'a karşı da etkili olabilir. DSÖ, Mpox salgınlarını kontrol altına almak için çiçek aşılarının (özellikle MVA-BN veya ACAM2000 aşıları gibi üçüncü nesil aşılar) kullanılmasını önermektedir.
Bu aşılar, özellikle hastalığın yaygın olduğu bölgelerde yaşayan veya yüksek risk altında olan kişiler için önerilmektedir. Aşının yaygın kullanımı, hastalığın yayılmasını engellemekte ve ağır hastalık vakalarının önlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Sağlık Bakanlığı maymun çiçeği hastalığı için kılavuz (Ağustos 2024) yayınladı.
Artık günümüzde çiçek aşıları klinik kullanıma sunulmuş durumda değildir. Modifiye edilmiş atenüe aşı virüsüne (Ankara suşu) dayalı yeni bir aşı, 2019'da M-Çiçeğinin önlenmesi amacı ile ABD Gıda ve İlaç Ajansı (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansından (EMA) kullanım onayı almıştır. Bununla birlikte aşı kısıtlı olarak ulaşılabilir durumdadır. Klinik kullanımı iki doz (deri altına) şeklindedir.
3.Maymun: Görmedim 🙈
Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı rehbere göre sağlık çalışanları covid-19 pandemi döneminin ilk başlarında olduğu gibi manuel form doldurmaları talep edilmektedir. Bir hasta için üç sayfa bilgi girişi. Umarız salgın olmaz, umarız ön cephede savaşacak şahsiyetler manuel işlemlerle vakit kaybetmez.
Bizlerin en çok dikkat etmesi gereken hususlardan bir tanesi de alışveriş merkezlerinde bir çok turistlerin ekonomi açısından deli gibi alışveriş yaptığını görüyoruz. Bu kişiler havalimanlarında bulunmuş ve bu hastalığı taşıyan kişilerle muhatap olmuş olabilirler. Yeni kıyafet ürünleri aldığımızda hemen yıkayalım ve sosyal mesafeye dikkat edelim.
Kutlama Haberi 🎉
Sevgili konuk yazarımız Elif Esendemir’i kariyer yolculuğunda aldığı yeni unvanını en içten dileklerimizde kutluyor, ömür boyu başarılar diliyoruz.
Kendinize iyi bakın. Sağlıcakla kalın.
Kaynaklar