Hobbitler Neden Küçüktü?
Türkiye’nin ilk ve tek, haftalık sağlık bülteni “Pazartesiye Giriş” 104. sayısı ile sizlerle.
🏛 Bakanlık ve Mevzuat Gündemi
Emine Erdoğan BM toplantısında konuştu
📅 25 Eylül 2025 – New York
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan, BM Genel Kurulu kapsamındaki Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar 4. Yüksek Düzeyli Toplantısı’na bağlı “Çocukluk Çağı Kanserleri” yan etkinliğine katıldı.
Erdoğan, yüksek ve düşük gelirli ülkeler arasındaki sağkalım farkına dikkat çekti. Çatışma bölgelerinde hizmete erişim sorunlarının altını çizerek, Küresel Çocukluk Çağı Kanseri Girişimi hedeflerine Türkiye’nin desteğini vurguladı.
TÜBİTAK “Uluslararası Lider/Genç Araştırmacılar” çağrısı açıldı
📅 27 Eylül 2025 – Ankara
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, sağlık dahil tüm bilim alanlarını kapsayan programın 2025 çağrılarını duyurdu.
Lider araştırmacılara: 3 yıl boyunca 156 bin TL/ay burs
Ekip üyelerine: 36.500 TL/ay burs
Ek olarak: 4,7 milyon TL altyapı + 2,4 milyon TL proje ödeneği + sağlık sigortası ve seyahat desteği
Toplam destek: 21 milyon TL’ye kadar
Son başvuru tarihi: 24 Kasım 2025.
👉 Program, beyin göçünü tersine çevirmeyi ve sağlık bilimlerinde genç yetenekleri Türkiye’ye kazandırmayı hedefliyor.
🇹🇷 Türkiye’den Sağlık Gelişmeleri
İlaçla erken doğum yaptırmakla suçlanan hekim serbest
📅 25 Eylül 2025 – İstanbul
Kadın doğum uzmanı P.Ç., bazı gebelere haber vermeden ilaç vererek erken doğum yaptırmak suçlamasıyla gözaltına alındı. Dijital materyallere el konuldu. Hakim karşısına çıkan hekim, adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
MESTAD: Türkiye’nin sağlık vizyonunu dünyaya taşıyor
📅 27 Eylül 2025 – İstanbul
Medikal Estetik ve Tamamlayıcı Tıp Geliştirme Derneği (MESTAD), 1. Uluslararası Medikal Estetik ve Tamamlayıcı Tıp Kongresini düzenledi.
2025 trendleri: biyostimülan dolgular, PLLA, kalsiyum hidroksiapatit dolgular, YZ destekli cilt analizi
2026 beklentileri: eksozom tedavileri, NAD içeren dolgular, yeni jenerasyon kombine uygulamalar
Kongrede ayrıca komplikasyon yönetimi, hasta güvenliği, hekimlerin hukuki sorumlulukları tartışıldı.
TUS başarısı sonrası köye döner ısmarladı
📅 22 Eylül 2025 – Malatya
Malatya’da yaşayan bir tıp fakültesi öğrencisi, Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS)’unu kazanarak uzmanlık yolunda büyük bir adım attı. Başarısını köylüleriyle paylaşmak isteyen genç doktor adayı, tüm köy halkına döner ikramı yaptı.
🌍 Küresel Sağlık Haberleri
Avrupa’da yabancı sağlık çalışanlarına bağımlılık artıyor
📅 22 Eylül 2025 – Cenevre / DSÖ Raporu
DSÖ’nün yayımladığı rapora göre, Avrupa’daki sağlık iş gücünün %13’ü göçmen kökenli. Bazı ülkelerde bu oran çok daha yüksek:
İngiltere’de doktorların %37’si, hemşirelerin ise %20’si yurt dışında doğmuş.
Almanya’da doktorların %15’i, hemşirelerin %10’u göçmen kökenli.
Fransa’da kırsal bölgelerde görev yapan hekimlerin yaklaşık %25’i başka ülkelerden gelen sağlık profesyonelleri.
Raporda, bu bağımlılığın kısa vadede sağlık hizmetlerini ayakta tuttuğu, ancak uzun vadede göç veren ülkelerde ciddi beyin göçü ve sağlık çalışanı açığına yol açabileceği belirtildi.
DSÖ, Avrupa ülkelerine “adil işe alım politikaları” geliştirme ve kendi eğitim kapasitelerini artırma çağrısı yaptı.
FDA onayı tartışması: Leucovorin otizme çare olur mu?
📅 25 Eylül 2025 – Washington
ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), folinik asit türevi leucovorin için otizm spektrum bozukluğunda (OSB) kullanım onayı verdi.
Klinik deneylerde, leucovorin verilen çocukların %40’ında dil gelişiminde anlamlı ilerleme, %33’ünde ise sosyal etkileşim becerilerinde iyileşme görüldü.
Yan etki bildirimlerinde en sık rastlanan sorunlar: uyku bozukluğu (%12) ve mide-bağırsak şikâyetleri (%9).
Uzmanlar ikiye bölündü:
Bir grup, leucovorin’in özellikle folat metabolizmasında sorun yaşayan çocuklarda etkili olduğunu ve yeni tedavi kapısı açtığını savunuyor.
Diğerleri, bulguların henüz geniş örneklemli çalışmalarda doğrulanmadığını ve ailelerde yanlış umut yaratılmaması gerektiğini vurguluyor.
👉 Karar, otizm tedavisinde ilaç kullanımına dair en büyük tartışmalardan birini başlattı.
🔬 Bilim & Kültür Köşesi
Hobbitlerin neden küçük olduğu ortaya çıktı
📅 27 Eylül 2025 – Endonezya
Bilim insanları, Endonezya’nın Flores Adası’nda 2003’te keşfedilen ve halk arasında “hobbit” olarak bilinen Homo floresiensis fosillerinin sırlarını çözdü.
Ortalama boyları: 1,06 m – 1,10 m
Ortalama ağırlıkları: 25–30 kg
Yaşam dönemi: Yaklaşık 100.000 – 60.000 yıl önce
Yeni genetik analizler, küçülmenin “ada cüceleşmesi” (island dwarfism) adı verilen bir evrimsel süreçle gerçekleştiğini ortaya koydu.
Adada kısıtlı besin kaynakları ve avcı baskısının olmaması, türün küçülerek enerji tasarrufu yapmasına yol açtı.
Benzer süreç, hayvanlarda da görülüyor: Örneğin Sicilya’daki cüce filler ya da Akdeniz adalarındaki küçük geyikler.
👉 Çalışma, insan evriminde çevresel faktörlerin beden boyu üzerindeki etkisini en net şekilde ortaya koyan bulgulardan biri olarak değerlendiriliyor.
2050’de kanser yükü iki katına çıkacak
📅 25 Eylül 2025 – Cenevre
DSÖ ve IARC’nin yayınladığı GBD (Global Burden of Disease) raporuna göre:
2023: 18,5 milyon vaka – 10,4 milyon ölüm
2050 projeksiyonu: 30,5 milyon vaka – 18,6 milyon ölüm
En sık kanserler: meme, akciğer
En ölümcül olanlar: akciğer, kolon
En büyük risk faktörü: sigara (davranışsal faktörlerin %44’ü)
👉 Uzmanlar, kanserle mücadelede erken tarama, sigara kontrolü ve obeziteyle mücadele politikalarının aciliyetini vurguluyor.
Northwestern: Üç sensörle aşırı yeme tespiti
📅 17 Eylül 2025 – ABD (npj Digital Medicine)
Obezite tedavisinde en büyük sorunlardan biri gerçek dünyada yeme davranışını doğru tespit edememek. 60 kişi, NeckSense (kolye sensörü), bileklik ve HabitSense (gövdeye takılan mini kamera) ile 2 hafta boyunca izlendi. Yapay zekâ analiziyle aşırı yeme 5 kalıba ayrıldı:
Gece atıştırması
Stres kaynaklı atıştırma
Paket servis şöleni
Dışarıda fazla tüketim
Kontrolsüz haz yeme
Araştırmacılara göre bu sensör kombinasyonu, obezite tedavisinde kişiselleştirilmiş davranışçı müdahaleler tasarlamak için devrim oluşturabilir. Klinik uygulamaya geçerse, ilaç veya cerrahi dışı tedavi seçeneklerini güçlendirecek.
Harvard & Mass General: Antimikrobiyal direnç paneli
📅 25 Eylül 2025 – ABD (Harvard Magazine)
Antimikrobiyal direnç (AMR), modern tıbbın “görünmez pandemisi”. Her yıl milyonlarca insan dirençli bakteriler nedeniyle ölüyor.
Harvard ve Mass General uzmanları, bir panelde AMR’nin artış sebeplerini tartıştı:
COVID-19 döneminde antibiyotiklerin aşırı kullanımı
Yeni antibiyotiklerin piyasaya girmemesinin ekonomik sebepleri (kırık antibiyotik pazarı)
Hastanelerde kötü antibiyotik yönetimi
Çözümler:
İngiltere’nin uyguladığı abonelik modeli (pull teşvikleri)
Kamu–özel Ar-Ge iş birlikleri
EHR ve yapay zekâ ile risk tahmini
Uzmanlara göre, eğer küresel iş birliği hızla kurulmazsa, AMR cerrahiden kanser tedavisine kadar modern tıbbın temelini tehdit edecek.
🧩 Sağlık Sistemine Etkisi Olan Gelişmeler
Türkiye’de enflasyonun sağlık etkisi
📅 26 Eylül 2025 – İstanbul
Eylül 2025’te yıllık enflasyonun %32,5 seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor. Bu oran;
İlaç fiyatları
Özel hastane ücretleri
Sağlık personeli maaş talepleri
üzerinde baskı oluşturuyor. Uzmanlara göre, yüksek enflasyon hizmete erişimde eşitsizlikleri derinleştirecek.
Kütahya depremi: Sağlık sisteminin afet sınavı
📅 28 Eylül 2025 – Simav/Kütahya
5,4 büyüklüğünde depremde can kaybı olmadı ancak hastanelerde tahliye tatbikatları yapıldı, mobil sağlık ekipleri göreve hazırlandı. Uzmanlar, bu tür sarsıntıların afet anında hızlı sağlık müdahalesi kapasitesinin sürekli test edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Sağlıcakla kalın.