2023'ün En İyi 8 Sağlık İcadı
2023 yılında sağlık alanında icat edilmiş ürünleri sizler için derledik.
TIME’ın hazırladığı The Best Inventions of 2023 yazısında bulunan sağlık alanında icat edilmiş ürünleri sizler için Türkçe sunuyoruz.
2023 yılında hazırlamaya başladığımız Türkiye’nin ilk ve tek en çok okunan haftalık sağlık bülteni Pazartesiye Giriş, toplamda 13 sayı olarak 2023’e veda ederken 2024 yılında da her pazartesi siz değerli okuyucularımız ile buluşmaya devam edecek.
CAN Go Akıllı Baston
Her yıl, yaşlıların düşmesi sonrasında yapılan tıbbi masraflar için yaklaşık 50 milyar dolar harcanıyor. CAN Go; düşme algılama, aktivite takibi, GPS konum takibi, el feneri ve acil arama özelliklerine sahip yapay zeka destekli bir akıllı baston. CAN'ın kurucusu ve CEO'su Ahmad Alghazi, "Birçok yaşlı yeni teknolojileri benimsemiyor," diyor ve ekliyor: "Bu yüzden bu teknolojileri zaten ihtiyaç duydukları ya da kullandıkları cihazların içine yerleştirmeye karar verdik." Güncelleme alabilen bu akıllı baston, kullanıcılarının günlük aktivitelerini öğreniyor ve bu verileri aile üyeleri ve sağlık uzmanlarıyla paylaşabiliyor.
Flo Anonim: Güvenli Regl Takip Uygulaması
ABD Yüksek Mahkemesi Haziran 2022'de kürtaja erişim hakkını iptal ettiğinde, yasa koyucuların kadınların üreme sağlığını izlemek için şirketlerin verilerinden yararlanabileceğine dair korkular ortaya çıktı. Bu nedenle Eylül ayında, regl takip uygulaması Flo, baş teknoloji sorumlusu Roman Bugaev'e göre "sağlık bilgilerini kullanıcının kimliğinden tamamen ayırabilen" Anonim Mod adlı yeni bir seçenek sundu. Flo abonelerinin ekstra bir ücret ödemeden kullanabileceği ve sürekli güncellenen hizmet, web altyapı şirketi Cloudflare ile birlikte geliştirildi. Flo bu yılın başlarında açık kaynaklı bir sürüm yayınlamıştı.
Doktor Yardımcısı: Medivis SurgicalAR
Cerrahlar sıklıkla hastanın verilerine bir ekranda veya panoda bakıp sonra ameliyat masasında hastaya bakar. Medivis'in SurgicalAR platformu ile bu durum değişiyor. Artık bir cerrah, ameliyat sırasında hastanın vücuduna veri ekleyen bir AR başlığı takarak, beyin tümörü çıkarma gibi karmaşık prosedürlere yardımcı olabilecek ve hataları azaltabilecek görsel bir rehberlik sistemi oluşturulabiliyor. Bu sistem Houston'daki MD Anderson Kanser Merkezi gibi hastanelerde kullanılmaya başlandı bile.
Botoks’un Yeni Rakibi: Revance Therapeutics Daxxify
Kırışıklık azaltıcı Botox'un artık bir rakibi var. Biyoteknoloji şirketi Revance'ın Daxxify enjeksiyonu, Botoks'a benzer şekilde botulinum toksini kullanıyor, ancak aynı zamanda cildin ihtiyaç duyduğu proteinleri oluşturan amino asitler olan peptitlerden de güç alıyor ve çalışmalar, etkilerinin Botoks'tan yaklaşık iki ay daha uzun sürdüğünü gösteriyor. Daxxify Mart ayından bu yana piyasada kullanılıyor. Ve Ağustos ayında FDA, Servikal distoniyi (ağrılı, istemsiz boyun kası kasılmaları) tedavi etmek için 2024 yılının ortalarında çıkacak yeni sürümü için onay vermiştir. Semptomları mevcut tedaviden üç aya kadar daha uzun süre hafifletebileceği yapılan çalışmalarda ortaya konmuş.
Evdeki Dermotoloji Uzmanı: Lyma Laser
Lyma'nın bilim direktörü Paul Clayton, kıkırdağın yeniden inşası için dizine düşük seviyeli lazer tedavisi uygulanan 62 yaşındaki bir hastayı muayene ederken, hastanın cildinin 20 yaş daha genç göründüğünü fark etti. Bu keşif, Lyma'nın kullanıcıların kanepede dinlenirken yüzlerine veya vücutlarına uygulayabilecekleri el tipi lazerini ortaya çıkardı. Günde sadece 15 dakika kullanıldığında yara izlerinivve kırışıklıkları gidermeye yarıyor. Kurucusu Lucy Goff, 500 milivatlık lazerin "cildinizi daha fazla kolajen üretmesi için kandırdığını" söylüyor. Tıbbi sınıf plastikle kaplı olan bu ürün, evde tüketici kullanımı için FDA onaylı ilk klinik sınıf lazerdir.
Hızlı Kanser Teşhisi: CisionVision InVision
Kanserlerin yayıldığı lenf düğümlerini bulmak için günümüzün standart tedavisi pek de yüksek teknolojili değil: klinisyenler vücut dokusu örneklerini elle inceliyor. Bu durum, lenf düğümlerini çevreleyen yağ dokusuyla karşılaştırmalı olarak göstermek için kısa dalga kızılötesi teknolojisini kullanan türünün ilk örneği bir mikroskop olan InVision ile değişiyor. Bu araç daha doğru kanser evrelemesine olanak sağlayarak hayat kurtarabilir. InVision'ı Nisan ayında piyasaya süren Cision Vision'ın CEO'su ve kurucu ortağı Jeremy Li, "Daha uygun tedavi planları elde edersiniz" diyor. InVision, Stanford ve Northwestern dahil olmak üzere ülke çapında büyük hastane sistemlerinde kullanılıyor.
Daha Soğuk İlaçlar: Ember Cube
Ember'ın kurucusu ve CEO'su Clay Alexander, ilk olarak 2016 yılında Starbucks'ta satılan sıcaklık kontrollü kahve fincanı Ember Mug'ı icat etti. Ama mirasının bu olmasını istemedi. "Sıcaklık kontrol teknolojimizle hayat kurtarmaya yardımcı olabilecek ne yapabiliriz?" diye düşündüğünü hatırlıyor Alexander. Tıbbi ürünlerin nakliyesi ve depolanması sırasında sabit olmayan sıcaklıklar felakete yol açabilir; bu nedenle Alexander, tıbbi sıvıların sıcaklığını takip eden ve şirketin tescilli soğutma sistemini kullanarak ayarları buna göre yapan yerleşik sensörlere sahip yeniden kullanılabilir bir nakliye kutusu olan Ember Cube'u yarattı. Bu yıl Boston Maratonu, ABD Anti-Doping Ajansı ile Ember ortaklığına yol açan bir deneme olan uyuşturucu testi için Utah'a kan örnekleri göndermek üzere Cube'u kullandı.
Tükürükten Hamilelik Testi: Salistick
İdrar temelli gebelik testlerinin geçmişi 3.200 yıldan daha eskiye dayanıyor, ancak bazıları için bu testler biraz iğrenç. Biyoteknoloji şirketi Salignostics iğrençlik faktörünü ortadan kaldırıyor. Tükürük bazlı gebelik testi Salistick, beta insan koryonik gonadotropin hormonunu (gebe kalmanın habercisi) 10 dakika içinde %95 doğrulukla tespit ederek dünyada bir ilki gerçekleştiriyor. Salignostics'in kurucu ortağı, CEO yardımcısı ve iş geliştirme müdürü Guy Krief, "Tükürükte çok büyük miktarda veri var" diyor. FDA onayını bekleyen Salistick, yaz aylarında İngiltere'de piyasaya sürüldü ve ilk iki ayda yaklaşık 20.000 adet satıldı.